ایل شاهسون بغدادی

شاهسون بغدادی در زمان قاجار

علی مراد خان شاهسون ،پیشواز بشارت شاهی

 

 

بعد از صرف شام و ساعتی چند پس از به خواب رفتن همگان علی مراد خان سرکرده بخش آرخلوی ایل شاهسون شاید برای به دست اوردن موقعیت پدری که تنها سرکرده ایل شاهسون بغدادی بود ،اهسته به پا می خیزد .پس از بیداری با تنها همراهش سوار بر دو اسب ،شب هنگام به سوی فتحعلی خان می تازد.

سپیده صبح روز بعد ،اردوی فتحعلی خان قاجار در راه شیراز به سوی تهران ،دو سه فرسنگی از کاشان فاصله گرفته بودند .علی مراد خان با همراهش به اردو نزدیک شدند .در روزگار گذشته کاشان جزو عراق عجم بود .عراق عجم نام تاریخی ناحیه ای در مرکز ایران بود که از غرب به کوه های زاگرس ،از شرق به کویر و از شمال به کوه های البرز منتهی می شد.کرمانشاه،همدان،اصفهان،قزوین،کاشان،قم،تفرش و ری از شهر های عمده این ناحیه بوده اند.

فتحعلی خان با یاس و دلسردی به سوی تهران در حرکت بود و می دانست قوای اصلی دولتی در اختیار مراد میرزا می باشد. چون از منطقه فارس به منطقه عراق عجم وارد شد نام و نشان دو پیشواز عراق عجم را به نیت استخاره گرفت .نام پیشواز و نام محل او را نسبت به بخت و پیروزی خود و این که به سلطنت خواهد رسید یا نه را نیت نمود .فتحعلی خان دو پیشواز(علی مراد خان و همراهش)را به حضور می پذیرد.

فتحعلی خان قاجار از وی می پرسد : نامت چیست؟

علی مراد خان :علی مراد قربان.

فتحعلی خان: از کجایی؟

علی مراد خان: از ایل شاهسون بغدادی.

فتحعلی خان به گرمی وی را پذیرا می گردد و به اطرافیانش می گوید :بخت با من یار شده است ،مژده دهید که شاه شدم.

اطرافیان ماجرا را می پرسند .فتحعلی خان پاسخ می دهد :من راجع به نام و اهلیت نخستین پیشواز نیت کرده بودم .نامش علی مراد است که علی مرادم را داد و از طایفه شاهسون یعنی دوستدار شاه می باشد که ان را هم نشانی از شاهی خود می دانم.

علی مراد خان شاهسون به خاطر نام خود و نام ایلش مقام و منزلتی بسیار ارجمند در نخستین برخورد نزد شاه اینده و دربارش به دست می اورد .دوستان از راه می رسند و علی مراد خان را در نزد فتحعلی خان می یابند .وی ان ها را معرفی می نمایند و به قم می ایند .در قم فتحعلی خان از خوانین درخواست نیروی کمکی و اسلحه می خواهد. علی مراد خان و حسن خان دو سرکرده ایل شاهسون بغدادی حضور دارند .ان ها می گویند ما هر یک فقط یک صد و پنجاه تفنگچی داریم اما مردان پیاده و مبارز با چوب دستی زیاد است.

فتحعلی خان می گوید: مردان پیاده را بیاورید.

زمانی که فتحعلی خان از قم به سوی تهران برای نبرد و پس گرفتن تاج و تخت حرکت می کند در حدود سه هزار تن از مردان سواره و پیاده شاهسون به فرمان دو سرکرده بخش لک حسن خان و بخش آرخلو علی مراد خان انان را همراهی می نمایند.

در کهریزک فعلی نزدیک تهران قوای مراد میرزا و فتحعلی خان درگیر می شوند و فتحعلی خان چیره می گردد و مراد میرزا شکست می خورد .به فتحعلی خان مژده پیروزی را می رسانند و خبر می دهند پیروزی را هم فلاخن اندازان شاهسون بغدادی نصیب مان نمودند .چون از تفنگ های ان روز کار چندانی ساخته نبود . پس از ان زمان شاهسون و سرکردگان ایل مورد نظر و لطف فتحعلی خان قرار می گیرند و همراهش تا تهران می ایند .اکنون وقت تقاضا و درخواست است و انان غارت و چپاولی را که در زمان غیبتشان در ایل صورت گرفته به عرض می رسانند : قربان همراه شاه فقید با سواران و افرادمان در قفقاز بودیم و در غیاب ما وقتی که ایل شاهسون بغدادی از ییلاق به سوی قشلاق کوچ می نمود مورد هجوم و غارت خوانین بیگدلی در ناحیه مزلقان ساوه قرار می گیرند ،اکنون درخواست داریم به این امر رسیدگی شود.

فتحعلی شاه دستور می دهد چهل فراش سرخپوش به همراهی سواران شاهسون در ناحیه خرقان ،تمام خوانین بزرگ و کوچک بیگدلی را دستگیر نموده و تمام املاک انان را مصادره نمایند .نیمی از خوانین بیگدلی را می کشند و نصف دیگر را به حبس ابد محکوم می نمایند .در چنین زمانی ایل خلج که هم چون سایر عشایر می زیست از کوه های اطراف ساوه در املاک خوانین سابق بیگدلی شروع به سکونت می کنند . به این صورت ایل خلج تخته قاپو می گردد .سپس با خریداری و تصرف املاک نامبرده ان را تصاحب کرده و مالک می گردند .بعدها شاهسون ها شعری در این مورد سرودند و هنگام رقص چوپی(هالای) می خواندند.

من کین حال قالمادو ،من کین جان قالمادو                       فتحعلی شاه،شاه اولالی ،بیگدلی دَ خان قالمادو

حالی برایم نمانده،جانی برایم نمانده                              با شاه شدن فتحعلی شاه ،در بیگدلی ها خانی نمانده

علی مراد خان از سرانی بود که مدت سرکردگی او بر ایل شاهسون بسیار طولانی بود.شاید این قضیه به برکت خوش قلبی ،سادگی و خوش برخوردی وی بوده است.پس از کشته شدن پدرش در سال ۱۱۷۸ هجری قمری سرکردگی کل ایل شاهسون را تا سال ۱۱۹۸ هجری قمری عهده دار می شود .از این سال چون اقا محمد خان سرکردگی بخش لک ایل را به حسن خان سرکرده واگذار می نماید علی مراد خان نیز سرکردگی سواران بخش آرخلو را تا سال ۱۲۲۵ هجری قمری ،زمان وفاتش بر عهده داشته است. بیشتر ماموریت های ایل شاهسون توسط هر دو سرکرده و با همکاری هم انجام می پذیرفته و با هم تفاوت داشته اند.