شاهسون بغدادی در دوران مشروطه

علی اکبر خان منصور نظام

تاریخ ایل شاهسون بغدادی

 

علی اکبر خان معروف به منصور نظام به طور غیر رسمی از سال ۱۲۹۹ هجری قمری سرکرده ایل بود .ماه های پایانی سال ۱۳۰۵ هجری قمری در زمان ناصرالدین شاه به طور رسمی حکم سرکردگی ایل شاهسون بغدادی را دریافت کرد.

در عنفوان جوانی با عنوان سرکرده سواران شاهسون به ماموریت شیراز اعزام شد ،سپس در سال ۱۳۱۰ هجری قمری برای بار دوم با سواران شاهسون به شیراز مامور شد که این ماموریت تا سال ۱۳۱۳ زمان ترور ناصرالدین شاه به وسیله میرزا رضا کرمانی از شاگردان سید جمال الدین اسد ابادی طول کشید.

نخستین سال در شیراز شایعه ای پراکنده می شود که عروس قوام شیرازی به منصور نظام که جوان خوش رو و شجاعی بود علاقه و یا سر و سری دارد . این شایعه برای قوام بسیار گران امد و به جای یافتن حقیقت در صدد قتل منصور نظام بر می اید.

در شیراز بنا بر سنت سالیان دراز روز عید قربان شتر قربانی می نمودند ،قربان گاه در خارج از شهر قرار داشت .قوام با توطئه قبلی پانصد سوار مامور می نماید که پس از ایجاد شلوغی ساختگی منصور نظام را به قتل برساند و ماجرای قتل را یک نزاع محلی نشان دهند تا به او گمانی نرود .روز عید قربان که از عیدهای مذهبی مسلمانان است منصور نظام با ده سوار همراه میر آخور مخصوص خود سلطان علی یساول ،سواره خوب ایل و پیش کارش حسین اقا ماتیش از جنگجویان ایل در مراسم قربانی شتر که بسیار دیدنی بود بدون اگاهی از توطئه قوام و بدون اسلحه حضور می یابند.

ناگهان سواران قوام ازدحام کرده و نزاع ساختگی به راه می اندازند و ان  نزدیکی ها منصور نظام را برای انجام نیت پلید خود می کشانند ،سلطان علی از جریان اگاه شده و فوری به منصور نظام گزارش می دهد که جای معطلی و تعلل نیست.

همراهان منصور نظام او را چون نگینی در میان گرفته و به تاخت از میان سوارن قوام راه گریز در پیش می گیرند چرا که مقابله سیزده تن در برابر پانصد سوار بسیار دشوار می نمود .سلطان علی ،حسین اقا ماتیش و ده سوار دیگر تنها با قمه،اسلحه همراه هر نفر در ان دوران هنگام گریز ،سوار بر اسبان از سرکرده خود دفاع کرده و با شجاعت نمی گذارند صدمه ای به منصور نظام برسد. سلطان علی یساول که نزدیک سواران قوام تاخت می کرد چنان با قمه جنگید و زخم خورد که از اسب به زیر افتاد و شش ماه در بیمارستان تحت درمان قرار گرفت.

فوج خلج که جزء سواران دولتی به شمار می امدند و در قربانگاه حضور داشتند بی عدالتی اشکار حمله پانصد سوار بر سوارانی اندک را تحمل نکردند و به نفع منصور نظام و سواران شاهسون و علیه گروه انبوه سواران قوام وارد نزاع شدند ،بسیار جان فشانی کردند و شجاعت از خود نشان دادند ،منصور نظام خود را به پادگان و سرباز خانه خلج رساند ،نزد سیف الممالک فرمانده فوج خلج که از دوستانش بود رفت و رویداد را برای او بازگو کرد.

منصور نظام و سیف الممالک با هم به پیشگاه شاهزاده رکن الدوله می شتابند سیف الممالک فرمانده فوج سوار خلج به محض رسیدن ،نشان دولتی خود را کنده بر زمین می زند و می گوید :قربان اگر در فاحشه خانه به فاحشه ها خدمت کنیم از فرمانده لشکر دولت قاجار بودن بهتر است ،چگونه سواران قوام در قربان گاه جرات می کنند هم ردیف من ،سرتیپ علی اکبر خان ،سرکرده سواران ایل شاهسون بغدادی را ترور نمایند ،شاید فردا نوبت من و شما شود.رکن الدوله ان ها را به ارامش دعوت می کند . پس از تحقیق و واقف شدن به صحت جریان دستور می دهد قوام شیرازی را با زنجیر و دستبند از خانه اش به دارالحکومه بیاورند .او مدت هفده روز با یوغ گردن (قارابوقا) زندانی بود و وجهی معادل یکصد هزار تومان جریمه از وی دریافت شد.