عباس میرزا سردار نامی ایران

دلاوری های فرزند بزرگ ایران زمین

فرصت های از دست رفته توسط عباس میرزا در جنگ با روس ها

 

در این زمان تورموسوف نامه ای به عباس میرزا نوشت و تعهد کرد اگر سپاه ایران از ایروان عقب نشینی کند روس ها گنجه را تخلیه خواهند کرد .همچنین پیشنهاد کرد اگر قسمت هایی از قفقاز به روسیه واگذار شود روسیه در بازپس گیری بغداد و ارزوم از عثمانی به ایران کمک خواهد کرد .عباس میرزا این پیشنهادات را نپذیرفت .در سال ۱۲۲۶ ه.ق عباس میرزا در منطقه نخجوان ،ایروان و قره باغ پیشروی و روس ها را به عقب نشینی وادار کرد .بر اثر این عقب نشینی ها تورموسوف از کار برکنار شد و به جای او مارکیز به فرماندهی نیروهای روسیه تعیین گردید.

منطقه شیروان و شکی و قره باغ ناحیه سلطان نامیده می شد و در این مناطق حالت اماده باش جنگی وجود داشت .فرماندهی نیروهای ایران با عباس میرزا و فرمانده نیروهای روسیه با مارکیز بود .

جنگ بین نیروها اغاز شد و مدت یک هفته ادامه داشت .نیروهای ایران از اتش بار توپ های جدید که از انگلیس گرفته بودند بهره می گرفتند .نیروهای مصمم و پیروز عباس میرزا از هر طرف به دشمن حمله می کردند و انها را زیر بار اتش قرار می دادند .در نتیجه نیروهای روسیه شکست خوردند و جنگ با پیروزی نیروهای عباس میرزا پایان یافت.

مارکیز سردار روسی برای اینکه حسن نیت خود را نیز نشان دهد عبداله خان قاجار را که اسیر ان ها بود ازاد کرد و خواستار مذاکره و مصالحه شد .بر اثر این شکست ،مارکیز عزل و به جای او رتیشچوف به فرماندهی تعیین گردید .رتیشچوف سردار جدید روس به عباس میرزا پیام فرستاد که او نماینده تام الاختیار دولت روسیه در مذاکرات صلح است.عباس میرزا پیشنهاد ملاقات با رتیشچوف را پذیرفت و قرار شد دو سردار همدیگر را ملاقات کنند.

این ملاقات انجام نشد زیرا در این زمان اسکندر میرزا که در ایروان بود دست به شورش زد و رتیشچوف به این بهانه که عباس میرزا دستور این شورش را داده محل مذاکره را ترک و ژنرال کوتلووسکی را با نیروهای روسی در آق اوغلان به حالت اماده باش دراورد .

تا این تاریخ هر اتفاقی که می افتاد پیروزی از ان عباس میرزا بود .هرچند در منطقه قفقاز دائما جنگ بین نیروهای ایرانی به فرماندهی عباس میرزا و نیروهای روسیه جریان داشت و گاهی روس ها پیشروی می کردند اما باز نیروی عباس میرزا به انان حمله و انان را به عقب نشینی وادار می کرد و همانگونه که ملاحظه شد فرماندهان روسی تقاضای ترک مخاصمه و بستن قرارداد صلح می نمودند که عباس میرزا این پیشنهادات را نمی پذیرفت و جواب انها را با نیروهای نظامی و حمله به انها و شکست دادن نیروهای روسیه می داد.

نخستین عهدنامه ای که بین روس و ایران بسته شد معروف به عهدنامه گلستان است .از طرف ایران میرزا ابوالحسن خان شیرازی و از طرف روسیه رتیشچوف در محلی معروف به گلستان از توابع قره باغ یکدیگر را ملاقات کردند و در تاریخ ۲۱ اکتبر ۱۸۱۳ عهدنامه گلستان را امضاء کردند.

و به این ترتیب ولایات گرجستان ،دربند،بادکوبه،شیروان،شکی،گنجه،قره باغ،مغان و قسمتی از تالش رسما به دولت روسیه واگذار شد و کشتی های روسی اجازه یافتند در تمام بنادر ایران رفت و امد کنند .عهدنامه گلستان نتیجه خیانت دولت انگلیس به ایران بود .فرانسه در مقابل انگلستان قرار گرفته بود و انگلستان نیاز به حامی داشت در نتیجه با روسیه پیمانی بست که طرفین به یکدیگر کمک کنند .روسیه و انگلستان در ۱۲۲۲ ه.ق ۱۸۰۷ میلادی یک عهدنامه سری با هم به امضاء رسانیدند که انگلیسی ها متعهد شدند تا منافع روسیه را در ایران حفظ کنند .سرگراوزلی نماینده دولت انگلیس نقش عمده را در این روابط بازی می کرد و او به افسران و سربازان انگلیسی که در ارتش ایران همکاری می کردند دستور داده بود در جنگ علیه روس ها نجنگند به طوری که وقتی سربازان کوتلو وسکی به نیروهای عباس میرزا حمله کردند افسران انگلیسی از جنگیدن خودداری کردند و سلاح های سنگین و توپخانه را که در اختیار انان بود ،به کار نیانداختند .از طرفی جاسوسان اطلاعاتی را به نیروهای روسیه می رسانیدند یعنی از پشت خنجر می زدند که باعث شد ایرانی ها در مقابل نیروهای روسیه شکست بخورند .در حقیقت شکست ایرانیان در مقابل روسیه محسوب نمی شد بلکه در مقابل نیروهای متحد انگلستان و روسیه بود که نیروهای ایران عقب نشینی کردند و مناطقی را نیروهای روسی اشغال نمودند و سرانجام نیز با حضور نماینده انگلیسی و روسیه عهدنامه گلستان منعقد شد .

فتحعلی شاه از عهدنامه گلستان ناراضی بود به این جهت در سال ۱۲۳۲ ه.ق حاج میرزا ابوالحسن خان شیرازی را به عنوان سفیر فوق العاده به روسیه فرستاد و او با تزار الکساندر ملاقات کرد اما نتیجه ای حاصل نشد .تزار برای حل اختلافات ژنرال آلکسی یرمولوف را به حکومت قفقاز و سفیر فوق العاده روسیه در ایران برگزید.یرمولوف در ایران مذاکراتی انجام داد که به نتیجه نرسید لذا او به روسیه برگشت و گزارشات خصمانه ای بر علیه ایران داد .در سال ۱۲۳۴ نماینده دیگری به نام مازادوویچ به تهران امد اما بدون نتیجه بازگشت سپاه میرمولوف ناحیه گوگچای را در این مرحله اشغال کرد هرچند الکساندر اول فوت کرد.

پس از مرگ الکساندر نیکلای اول جانشین او شد و پرنس منچیکوف را به عنوان سفیر به تهران فرستاد .روسیه در این موقع از جنگ با فرانسه و انگلستان ازاد شده بود .

عباس میرزا به میرمولوف فرمانروای کل قفقاز اعلام کرد مرزهای ایران و روسیه باید هر چه زودتر مشخص شود چون در عهدنامه گلستان مشخص نشده بود.

یرمولوف عزل شد و به جای او موداف فرماندهی نیروهای روسیه در قفقاز برگزیده شده بود.

موداف که در منطقه حضور داشت با اگاهی از ورود عباس میرزا به منطقه خواستار ملاقات با او شد .این دو با یکدیگر ملاقات دوستانه ای ترتیب دادند و مذاکراتی نمودند و به توافقاتی نیز نائل امدند سپس عباس میرزا به تبریز مراجعت کرد .

فتحعلی شاه در بهار ۱۲۴۱ در چمن سلطانیه با عباس میرزا ملاقات کرد و او را وادار به جنگ با روس ها نمود.