دستور زبان ایل شاهسون

دو اصطلاح در میان طوایف ایل شاهسون بغدادی هست :

قازی-قازی دانیشماق، به معنای اوجا-اوجا/بلند-بلند حرف زدنیكه بوی رجزخوانی را میدهد.

مثال: قازی-قازی دانیشما! سنی گۆجوی اولارا چاتماز.

قازی-قازی دانیشدی،من ده ویردبم بیله‌سین.

قازلانماق/ قوْزلانماق: برای بزرگ نشان دادن خود كاری را انجام دادن كه توانایی آن را معمولا ندارد.

مثال:

بیر بئله قازلانیب اؤزویه قوْزلانما!

قوْزلاندی گیردی اوْیونا!

؛

در دستانهای “دده قورقود” كلمه “قاس” واضح ، بلند/اوجا معنی دارد. در دستانی :

‘ “تپه گؤز” سیچرادی، باخدی، باساتی گؤردو، الین -الینه چالدی، قاس-قاس گولدو…’

در دستانی دیگر:

“اره‌به‌نین اۆزه‌رینه اوْتوردو الین-الینه چالدی قاس-قاس گۆلدو…”

؛

قازاق

قاس/قاز+آق

قاس/قاز: اوجالیق، یوكسكلیك/بلندی

آق: تركیب دوم “قازاق” دو معنی میتوان استنباط كرد. در نام تعدادی از قبایل ترك این پسوند وجود دارد.

قیپچ+آق ،باجان+آق، اورغ+آق، بار+آق و.. چوخلوق یادا یئر/مسكن بیلدیریر.

“یات+آق”، “بات+آق”، با این تركیبات مقایسه شود. “قازاق”- اوجادا، یوكسكلیكده (داغدا) مسكن سالان آنلامینی

وئریر.

“آق” در دیوان الغات محمود كاشغری:

“بولوت آقدو” بولوت اوجالدی.

حالا “قازاق”: یوكسك لییه، اوجالیغا اوجالان دئمك دیر.

*قازاق/قاساق/قاز/خاس/كاس/قاس/آز-لار، آزربایجان خالقینین سوْی كؤكونده میلاددان قاباق دورموش قبیله‌لردیر*

(بختیار فرٌخ)