اثار باستانی در ساوه

مسجد جامع یکی از بناهای قدیمی در ساوه

تاریخ ساوه

 

بنای مسجد جامع ساوه (جمعه)در انتهای خیابان سلمان ساوجی واقع شده و از نمونه اثار گرانبها دوره اسلامی است و در حقیقت می توان از ان به عنوان گنجینه ای از هنر معماری و نقاشی و کاشیکاری و گچ بری یاد کرد . وقوف بر جزئیات این بنا نیاز به بررسی و کاوشهای دقیق اهل فن دارد انچه از این مسجد عظیم در حال حاضر باقی مانده (احتمالا بخش هایی از ان در دل خاک نهفته است) مشتمل است بر صحنی وسیع و گنبدی رفیع در بخش جنوبی دو ایوان معروف به شاگرد و استاد می باشد همچنین تعدادی حجرات در جبهه شرقی این بنا وجود دارد وجود محراب گچ بری با خطوط کوفی قدمت این بنا را به دوره سلجوقی می رساند وجود مهرهای گچی قالب زده درلابه لای اجرهای ایوان غربی(ایوان استاد)مختص دوره سلجوقی اوج عظمت این بنا را در ان عصر به ثبوت می رسانددر گنبد خانه این مسجد محراب ارزشمندی از دوره صفویه به جا مانده که نمونه بسیار زیبایی از هنر گچ بری را در این دوره به اثبات می رساند هنرمندان مومن و متعهد این دوره با ظرافت هر چه تمام تر در این محراب هنرنمایی کرده اند .

وجود کتیبه های افقی و عمودی در این محراب با طرح های گل و بوته که ایات قرانی از سوره شریفه قدر و اخلاص و جمعه را در برگرفته اند به جلوه این بنا صد چندان افزوده است .گنبدی که این محراب را در برگرفته به قطر ۱۴ متر و ارتفاع ۱۶ متر با ساق به ارتفاع ۴ متر می باشد که در این ساق ایات زیر با کاشی چیده شده.

سطح خارجی گنبد نیز با کاشی نره با طرح گره کاری پوشیده شده اما در گوشه شمال شرقی مسجد مناره ای رفیع تماما از اجر قرار دارد که این نیز از اثار دوره سلجوقی است که قسمت پایین ان ساده و قسمتهای بالای ان با نقوش اجری تزیین گردیده و دارای سه کتیبه به خط کوفی برجسته اجری می باشد .ارتفاع این مناره حدود ۱۴ متر و به قطر ۳/۵ متر می باشد که البته قسمتهایی از این مناره نیز ریزش کرده ،ارتفاع ان احتمالا بیش از ۲۰ متر بوده است. تاریخ بنای این مناره سال ۵۰۴ هجری شمسی می باشد.

مسجد جمعه ساوه دارای صحنی وسیع و به شکل مساجد چهار ایوانی ساخته شده است .بنای اولیه ان متعلق به دوره سلجوقیان بوده لیکن مجموعه ساختمان کنونی ان که بی نهایت زیبا و با کمال ظرافت ساخته شده متعلق به دوران مغول و صفویه است در کتیبه کاشی معرق ایوان ، تاریخ سال ۹۲۷ هجری خوانده می شود.

می توان به نمونه های بسیار دیگری اشاره کرد . از جمله در ساوه در شبستان گنبد اصلی (مسجد جامع) و در ایوان جلوی ان بارها به تاریخ ۹۲۲ هجری (۱۵۱۶میلادی)بر می خوریم همه چیز منظم و در جای خود است و لباسی که بر قامت بناست برازنده ان است. با این همه این تاریخ مبین تاریخ اصلاحاتی است که در عصر صفوی انجام شده و در جریان ان ایوان مورد بحث را جلو کوشک متعلق به عصر سلجوقی ساخته اند و در نتیجه نمای کوشک را هم تغییر داده اند .