مشاهیر و برجستگان و نیکوکاران ساوه

ابونصر ساوی شاعر ساوجی

تاریخ ساوه

 

از این شاعر ساوجی هر چه گشتم جز انچه در زیر می خوانید ماخذ دیگری نیافتم.

انچه در ذیل نوشته ام خلاصه ای است از نامه ای که مرحوم مجتبی مینوی محقق ودانشمند مشهور درباره این سه بیت معروف که به عنصری (شاعر قرن پنجم)منسوب شده به دکتر مصطفی مقربی نوشته است.

شعرهای معروف. از مجتبی مینوی به دکتر مصطفی مقربی:

بر خرد خویش ستم نتوان کرد                    خویشتن خویش را دُژم نتوان کرد

دانش و ازادگی و دین و مروت                    این همه را خادم درم نتوان کرد

قانع بنشین و انچه یابی بپسند                 کایزدی و بندگی بهم نتوان کرد

مدت زمانی پیش از این دوستی به وسیله تلفن از من پرسید ایا گوینده ان قطعه معروف را می دانم یا نه؟ انچه من به یاد داشتم این بود که این قطعه را حاوی سه بیت در فرائد الادب مرحوم میرزا عبدالعظیم خان قریب گرگانی خوانده بودیم و حفظ کرده بودیم . به ان کتاب نگاه کردم قطعه را جستم(ص۲۸ دوره پنجم ،چاپ ۱۳۴۵ هجری قمری) که به عنصری نسبت داده است… به دیوان عنصری چاپ دبیر سیاقی و در کتاب سخن و سخنوران مرحوم فروزانفر در ضمن احوال عنصری نیز دو بیت اول از این قطعه به عنصری نسبت داده شده است.

در کتاب امثال و حکم دهخدا و همچنین در لغت نامه دهخدا در لغت ازادگی دیدم که بدین بیت بنام عنصری نسبت داده شده است.

تعجب کردم که چگونه شعری بدون مضمون از عنصری روایت شده باشد ،شعری بدین بلندی و حاکی از این همه استغنا ولی نه در دیوان او اورده باشند و نه هیچ تذکره ای این قطعه را نیافتم -از دوستانی که با شعر رابطه و علاقه دارند پرسیدم انان هم که شنیده بودند نیز انرا از عنصری می دانستند .

در این اردیبهشت ماه گذشته به دعوت دانشگاه مشهد از برای القای خطابه ای دعوت شدم و خدمت دوستان خراسانی رسیدم و از محضرشان فایده ها بردم یکی هم این بود : در خدمت جناب اقای محمود فرخ از برادر عزیز ایشان اقای حسینعلی جواهری نام گوینده و مدرک و ماخذ را کسب کردم .

رشید و طواط در ذیل الکلام الجامع گوید:

مثال از شعر پارسی بونصر شاذی راست.

به ان کتاب بسیار مفید و مرجع بی نظیر ،فرهنگ سخنوران اقای دکتر خیام پور مراجعه کردم تا شاید چیزی از این ابونصر شاذی بیابم و مرا مایوس نکرد . در ذیل ابونصر ساوی ارجاع داده است.به مجله ارمغان سال هفدهم صفحه ۶۲۳ تا ۶۲۴ به ان مجله رجوع کردم. مرحوم وحید دستگردی به نقل از یک سفینه کهن سال (متعلق به خودش )این قطعه نقل کرده و در ذیل ان نوشته:

این قطعه را بدون سند و دلیل به عنصری نسبت داده اند چون از سبک عنصری خارج است قابل تصدیق نبود در یکی از سفینه های کهن سال ما به نام ابونصر ساوی نگاشته شده.