مشاهیر و برجستگان و نیکوکاران ساوه

خواجه نصیرالدین ساوجی طوسی از فیلسوفان و ریاضیدانان ساوه ای

تاریخ ساوه

 

نصیرالدین طوسی و هو ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن ، اصلش از جهرود ساوه بود ،اما چون مولد و منشاش در طوس بود(به طوسی مشهور شد)در تاریخ وفاتش گفته اند:

نصیر ملت و دین پادشاه کشور فضل                    یگانه ای که چو او مادر زمانه نزاد

به سال ششصد و هفتاد و دو به ذی الحجه         به روز هجدهم او درگذشت در بغداد

 

علامه فقید قاضی سید نورالله شوشتری خواجه نصیرالدین را چنین معرفی کرده است:

سلطان الحکما والمتکلمین الحکیم النحریر نصیرالملة والدین محمد بن الطوسی طیب الله مشهده حکیمی که رای قویم او صورت شریعت را به مثابه هیولی است علیمی که نظر صایب او در جمیع احوال بر علت اولی است امامی که ائمه دین به فضل و تقدیم او معترفند همامی که اهل یقین از بحر دانش او معترفند..

فیلسوفی که روان افلاطون و ارسطو به وجود او مفاخرت و مباهات جوید و زبان حال ابو علی سینا شکر مساعی جمیله او گوید .عقل فعال در اشراق،طفل راه اوست ،و مشکلات ارباب کمال ،موقوف به یک نگاه او…

حضرت خواجه در اصل از موضع جهرود ساوه است و در طوس متولد شده و از انوار ان بقعه متبرکه پرتو کمال بر صفحات احوال او تافته بدین سبب به طوسی اشتهار یافته….

نصیرالدین طوسی -ابوجعفر نصیرالدین محمد بن حسن طوسی(و۵۹۷-۶۷۲ه ق) از علمای بزرگ ریاضی و نجوم و حکمت ایران در قرن هفتم و نیز از وزرای ان عصر است.مدتی در دستگاه اسماعیلیه بود و هنگام حمله هلاکوخان مغول به ایران برای نجات مسلمانان از خونریزیهای ان مرد سفاک به خدمت او درامد و با تدابیر خاصی از خرابی شهرها و کشتار دسته جمعی مردم به دست هلاکو جلوگیری کرد. این دانشمند که در ضمن یکی از فقهای مذهب تشیع است هلاکوخان را به ایجاد رصدخانه در مراغه و ترتیب زیج جدید که بعدا به زیج ایلخانی مشهور گردید و خود تصدی این کار را بر عهده گرفت تشویق کرد . گویند تمام اوقاف نیز در سراسر ممالک مفتوحه مغول در تحت نظر او بود.

از خواجه تالیفات متعددی در رشته علوم ریاضی ،نجوم،منطق،علوم طبیعی،حکمت الهی و مجسطی باقی مانده است.

از مشهورترین تالیف های او در عربی شرح اشارات ابن سینا و در فارسی کتاب (اخلاق ناصری) است.دیگر کتاب(تجریدالکلام فی تحریر عقاید الاسلام) و نیز (تذکره نصیریه) در هیئت و (اساس الاقتباس)در منطق و (اوصاف الاشراف) در عرفان و اثار دیگر.

در مضمون نوشته های محققان چنین امده است که خواجه نصیر پدر و اجدادش از علمای ساوه بوده اند.

مصطفی بادکوبه ای هزاوه ای در احوالات خواجه نصیر می نویسد.

در یکی از محلات شهر قدیمی و نام اور (طوس) مدتی است که خانواده ای اصلا ساوه ای مسکن گزیده اند. این خانواده که تحت سرپرستی وجیه الدین ،محمد بن حسن بن ابی بکر عالم روحانی شیعی روزگار می گذرانند به شوق زیارت مشهد مقدس رضوی سال ها پیش از (جهرود) ساوه به مشهد امده و در بازگشت از انجا به دلیل بیماری مادر این عالم و برای معالجه مدتی در طوس ساکن شدند اما اخلاق،وارستگی،مردم داری و قدرت بیان شیخ وجیه الدین باعث شد تا مردم از او دعوت کنند که وی به عنوان امام جماعت ،مدرس مدرسه علمیه و روحانی محله معروف (حسینیه)طوس به خدمات اسلامی مشغول شود و در این مدت این خانواده مهاجر در میان اهالی طوس از محبوبیت و احترام خاصی برخوردار شدند به طوری که به عنوان یک خانواده طوسی پذیرفته شدند…

اوصاف این یگانه مرد عجیب نه بدان حد است که در حیز احصا اید اما به حکم مالا یدرک کله،لا یدرک کله،انچه را تمام نتوان یافت از اصل ترک نباید کرد گوییم او مردی است که همه طوایف و فرق اسلام به عظمت و بزرگی او گواهی دادند و نیز غیاث الدین جمشید که بزرگ ترین مهندس مشرق است گوید:

فیلسوف به حق و حکیم مطلق،المولی الاعظم الحبر الاعلم مظهر الحقائق مبدع الدقائق ایتاد البشر اعلم اهل البدو و الحضر…گویند اصلا از جهرود ساوه و در طوس متولد شد.

وفات خواجه در شهر بغداد اتفاق افتاد و در جوار عتبه علیه کاظمیه مدفون گردید و بر لوح مزارش نوشتند (کلبهم باسط زراعیه بالوصید)برحسب وصیت خود او.